Wydatki inwestycyjne samorządów w perspektywie środków z KPO
Długo wyczekiwane fundusze europejskie w tym roku zaczną pracować i będą miały realny wpływ na rynek inwestycji, a tym samym na ubezpieczenia z nimi związane. Warto zatem się przyjrzeć, jak wyglądają wydatki inwestycyjne samorządów na przestrzeni lat.
Prawie 600 mld zł z Polityki Spójności i Krajowego Planu Odbudowy popłynie między innymi na przyspieszenie zielonej i cyfrowej transformacji, zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego, poprawę bezpieczeństwa transportowego, w tym kolejowego. Unijne środki będą do rozdysponowana pomiędzy programy krajowe i regionalne. Z samej tylko Polityki Spójności do samorządów trafi ok. 150 mld zł, które będą umożliwiały refundację z budżetu UE wydatków poniesionych przez Polskę w programach realizowanych w latach 2021–2027.
W 2023 roku wydatki na inwestycje w jednostkach samorządu terytorialnego osiągnęły prawie 88 mld zł. Jest to rekordowy wzrost – o 145% w stosunku do roku poprzedniego, związany głównie z inflacją oraz wyborami. Inflację widzimy również wyraźnie w dynamice wartości inwestycji w roku 2022 w stosunku do 2021 (125%). Nie do pominięcia jest też wpływ wyborów, który mobilizował do działań lokalnych. Powiązanie z datami wyborów było widać również w latach poprzednich, kiedy to wzrost wydatków nastąpił w przedwyborczym 2018 roku, a później dynamika wydatków już spadała.
Ciekawszym parametrem pokazującym poziom wydatków inwestycyjnych jest udział tych wydatków w wydatkach ogółem jednostek samorządowych. W roku 2023 wzrósł on do 23% w porównaniu do 17% w roku 2022. Poza latami wyborczymi wskaźnik ten utrzymuje się średnio na poziomie 16%. Skokowy wzrost inwestycji w 2023 wiązał się z dotacjami z różnych funduszy rządowych, w tym Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych oraz Programu Inwestycji Strategicznych.
Jeszcze ciekawsza jest struktura tych wydatków, które możemy prześledzić na podstawie raportu Liderzy inwestycji. Ranking wydatków inwestycyjnych samorządów 2020–2022 publikowany przez Pismo Samorządu Terytorialnego WSPÓLNOTA.
Bezsprzecznie najwięcej inwestycji jest związanych z transportem. W przypadku województw i powiatów jest to ponad 50% wydatków inwestycyjnych. Głównie są to wydatki na budowę i modernizację dróg, lecz również na wymianę taboru komunikacji zbiorowej.
Struktura wydatków inwestycyjnych w 2022
Do powyższego obrazka warto dorzucić dwa słowa o kondycji firm w branży budowlanej. Według Raportu Coface: Niewypłacalność firm w Polsce, w I kwartale 2023 r. liczba niewypłacalności wzrosła prawie 150% rok do roku. Dotyczy to w większości małych i średnich firm, lecz to właśnie te realizują inwestycje na poziomie gminnym. Również większe firmy budowlane mają problemy z rentownością. Pojawia się między nimi coraz ostrzejsza konkurencja cenowa, a dodatkowo w wynikach finansowych wielu z nich widać reperkusje niewystarczającej waloryzacji kontraktów.
Mam zatem nadzieję, że rok 2024 ustabilizuje nam sytuację, a nadchodzące fundusze wniosą spokój na rynku budowlanym, zapewniając finansowanie dla nowych inwestycji.
